Forum Mieszkańców Mysłowice

Nemo

Żołnierski Znicz 1918
(Michał Mistewicz, Stowarzyszenie Moje Miasto)

Z okazji przypadającej także w nasz Dzień Narodowego Święta Niepodległości - 90 rocznicy zakończenia I wojny światowej, [link widoczny dla zalogowanych] przeprowadziło akcję Żołnierski Znicz 1918. Akcja polegała na przeprowadzeniu spisu oraz dokonaniu dokumentacji fotograficznej wojskowej kwatery na Cmentarzu Miejskim przy ul. Mikołowskiej. Dzień 11 listopada 1918 roku był wyjątkowy nie tylko dla naszej historii. Tego dnia ogłoszono zawieszenie broni, które faktycznie zakończyło I wojnę światową, która pochłonęła około 9 milionów żołnierzy obu stron, a która już przy swoim ukończeniu zasiała ziarno tej następnej wojny, znacznie straszliwszej.

Kwatera Wojskowa na naszym cmentarzu złożona jest przede wszystkim z grobów jeńców wojennych, bo na 275 grobów tylko 14 grobów jest żołnierzy Państw Centralnych - czyli Niemiec i Austro-Węgier. Stan kwatery należy uznać za dobry, jeśli porówna się np: do stanu kwater z tamtej wojny w rejonie Polski Płd - Wsch., które powstały w dużej ilości zwłaszcza po bitwie pod Gorlicami. Jednak i tu stan niektórych płyt nagrobnych pozostawia dużo do życzenia - z 4 nagrobków nie można zupełnie nic odczytać, 1 z nich to po prostu narzucona płyta z lastriko, z niektórych spisaliśmy tylko tyle ile się dało. Poza tą nierozpoznanymi czterema, pochowano 3 żołnierzy angielskich, 177 rosyjskich, 71 rumuńskich, 6 z armii serbskiej.

Niewielu sobie zdaje sprawę z tego, że na tej kwaterze oprócz uczczenia miejsca pamięci, można wiele nauczyć się o historii I wojny światowej. Ot skąd tutaj Ci jeńcy? Podczas I wojny światowej w dzisiejszym II Liceum Ogólnokształcącym im. Powstańców Śląskich przy ul. Mikołowskiej znajdował się lazaret, czyli niemiecki szpital wojskowy - natomiast przez Mysłowice przebiegał wtedy szlak przewozu jeńców z frontu wschodniego i rumuńskiego do obozu w Łambinowicach (Kriegsgefangenenlager Lamsdorf). Wśród pochowanych żołnierzy są żołnierze serbscy - to właśnie konflikt austriacko-serbski stał się bezpośrednim zarzewiem tej wojny. Udział Serbów w zamachu w Sarajewie, stał się powodem najpierw wystosowania Serbii ultimatum przez Austro-Węgry - a następnie rozpętania pętli mobilizacji armii głównych stron walczących, czyli Państw Centralnych a więc Niemiec i Austro-Węgier oraz Państw Ententy: Rosji, Francji, Wielkiej Brytanii co w efekcie doprowadziło do wywołania tej pierwszej wojny którą nazwano światową.

To co się działo później także można dowiedzieć się z naszej kwatery gdzie leżą żołnierze rumuńscy - Rumunia przystała do państw Ententy w 1916 roku i została szybko pokonana przez sprzymierzone Państwa Centralne.

Natomiast z nagrobka Jamesa Kennedy'ego (czyżby ktoś z rodziny JFK ?) możemy odczytać zagadkowy skrót RND. Royal Naval Division (63rd) była dywizją piechoty złożonej z... marynarzy Królewskiej Marynarki Wojennej Wielkiej Brytanii. Walczyła na Froncie Zachodnim m.in w bitwie nad Sommą, a następnie w słynnym desancie pod Gallipoli. Tutaj możemy zresztą pójść tropem historii. Z brytyjskich archiwów możemy się dowiedzieć, że James William Kennedy o numerze KP/548 walczył najpierw w Pułku Lekkiej Piechoty Durham, następnie z Royal Naval Volunteer Reserve dostał się do RND. Zaciekawionych i chcących dowiedzieć się więcej na temat tego żołnierza odsyłam na stronę [link widoczny dla zalogowanych]

Z największej ilości pochowanych w kwaterze żołnierzy rosyjskich też możemy wiele odczytać. Przede wszystkim duża ilość różnych narodowości - po pisowni nazwisk można odczytać, że pochowani są tu także Polacy, którzy nie zdążyli dotrwać do Niepodległości. Natomiast wśród żołnierzy rosyjskich możemy np. spotkać żołnierzy 42 pułku syberyjskiego, najprawdopodobniej wziętych do niewoli podczas bitwy pod Łodzią w dniach listopada 1914 roku, jednej z większych bitew na froncie wschodnim. Większość żołnierzy rosyjskich zostało wziętych do niewoli w latach późniejszych, zwłaszcza w okresie po bitwie pod Gorlicami, która była strategiczną porażką rosyjską. Wnosić to wszystko można także z numeracji pułków pochowanych żołnierzy - w chwili wybuchu wojny numeracja rosyjskich pułków kończyła się na liczbie 205.

Kolejnej lekcji historii dostarczają nam daty śmierci żołnierzy. Najwięcej przypada ich na rok 1917 - na okres od wczesnej wiosny do lata. Był to czas po słynnej tzw. zimie brukwiowej 1916 / 1917 rok, kiedy to szczególnie Niemcy przeżyły wielką falę głodu wywołanego czasem wojny. Ludność cywilna odżywiała się wtedy głównie brukwią, która należała do pasz zwierzęcych. Jak pisze Janusz Pajewski w swej książce "Pierwsza Wojna Światowa 1914 - 1918", w kwietniu 1917 roku zmniejszono kartkowe przydziały chleba w Niemczech, natomiast w marcu 1917 roku w stolicy Austro-Węgier Wiedniu, nie było opału ani kartofli. Powszechna stała się śmierć wskutek głodu i chorób - zwłaszcza dyzenterii i tyfusu zawleczonego z frontów. Jeńcy oczywiście byli w najgorszej sytuacji żywieniowej i sanitarnej. Natomiast daty śmierci z lata 1918, to już być może ofiary epidemii tzw. hiszpanki - grypy najostrzejszego przebiegu, wywołanej przez znajomy z nowszej terminologii wirus H1N1 - która przetoczyła się wtedy przez cały świat. Natomiast jednym z ostatnich pochowanych tu żołnierzy niemieckich, jest Albert Sakrzewski, którego podana data śmierci: 19 sierpnia 1919 roku przypada na czas I powstania śląskiego i chwalebnych walk powstańczych o Mysłowice.
Ale to już zupełnie inna historia.

Na zakończenie tej relacji informujemy, że Stowarzyszenie przekazało listę pochowanych odpowiednim placówkom dyplomatycznym krajów tychże żołnierzy.

[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]